داستان آلودگی هوای تهران از طرح مجلس در دهه۴۰ شمسی تا سفر یک هیئت ژاپنی در دهه۷۰ و راه‌اندازی سایت کنترل کیفیت هوا در دهه۹۰ همچنان ادامه دارد. درحال‌حاضر هم از ابتدای دی‌ماه سال‌جاری تاکنون هوای تهران  22‌روز متوالی آلوده بوده که این آلودگی سبب گله‌مندی تعداد زیادی از شهروندان تهرانی شده است. در زمانی‌که ‌ویروس کرونا جان تعداد زیادی از افراد را تهدید می‌کند، هوای آلوده سبب نگرانی بیش‌تری می‌شود؛ اما آلودگی هوا آن قدر‌ها هم پیچیده و غیرقابل‌حل نیست و با تدابیری می‌توان این موضوع را حل کرد؛ اما نه تدابیری مانند قانون هوای پاک که تعداد زیادی از مصوبه‌هایش هنوز عملی نشده است. یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش آلودگی هوا استفاده از انرژی‌های خورشیدی به‌جای سوخت‌های فسیلی است. انرژی خورشیدی وسیع‌ترین منبع انرژی در سراسر جهان است. انرژی خورشیدی یکی از منابع تأمین انرژی رایگان و عاری از اثرات مخرب محیط‌زیستی است که می‌تواند به‌راحتی جایگزین سوخت‌های فسیلی مخرب و آلاینده شود. کشور‌های زیادی توانسته‌اند با اتخاذ تدابیری از این انرژی پاک استفاده کنند و این موضوع تأثیر بسیار خوبی بر محیط‌زیست آن‌ها گذاشته است، اما در کشور ما تنها به‌صورت محدود از این انرژی استفاده می‌شود و حالا همین موضوع سبب شده که استفاده از سوخت مازوت نفس همه پایتخت‌نشینان را تنگ کند؛ درحالی‌که می‌توان به‌راحتی انرژی خورشیدی را جایگزین سوخت فسیلی کرد.

خورشید یک راکتور هسته‌ای طبیعی از جنس انرژی بسیار عظیم است که ماده در آن‌جا بر اثر هم‌جوشی هسته‌ای به انرژی خورشیدی تبدیل می‌شود و هر روز حدود ۳۰۰میلیارد تن از جرم آن به تابش تبدیل می‌شود، دمای داخلی آن حدود ۱۵میلیون درجه سانتی‌گراد است. انرژی خورشیدی‌ بدین‌ترتیب به‌شکل نور مرئی، فروسرخ و فرابنفش به ما می‌رسد که در هر ساعت با تابش بر هر متر مربع یک‌کیلووات انرژی تولید می‌کند. خورشید به توپ بزرگ آتشین شباهت دارد که 100بار بزرگ‌تر از زمین است. گاز‌ها انفجار‌های بزرگی را ایجاد و پرتو‌های قوی گرما و نور را تولید می‌کنند. این پرتو‌ها از خورشید به سوی زمین می‌آیند. در طول راه، یک‌سوم آن‌ها در فضا پخش می‌شوند و بقیه به‌صورت انرژی گرما و نور به زمین می‌رسند.

استفاده از انرژی خورشیدی در ساختمان‌های شهرداری و شهری

یک‌ عضو شورای‌شهر تهران در یکی از جلسات شورای‌شهر با اشاره به لزوم استفاده از انرژی خورشیدی به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: از شهردار محترم تقاضا دارم دستور بررسی و اقدام لازم جهت استفاده از انرژی خورشیدی در ساختمان‌های شهرداری و شهری را مورد بررسی قرار دهد و نتیجه آن را به شورای‌شهر اعلام کند و از استاندار و دولت محترم گله می‌کنم؛ زیرا علی‌رغم این‌که گزارش‌های هواشناسی و داده‌های علمی حاکی از این است که آلودگی هوا بیش از گذشته است و ضرورت دارد فعالیت‌هایی در این زمینه متوقف شود، اما هنوز اقدامی صورت نگرفته است.

زهرا صدراعظم‌نوری اظهار داشت: به هر حال آثار تصمیمات دیرهنگام را باید متوجه و پاسخگو باشیم؛ زیرا به سلامت مردم آسیب وارد می‌کند و امروز شهر تهران و آنچه شهروندانش را رنج می‌‌دهد، استفاده بی‌رویه از منابع انرژی نظیر بنزین، گازوئیل، نفت، گاز و متأسفانه مازوت است که به‌شدت سلامت مردم را تهدید می‌کنند.

او عنوان کرد: بیماری و مرگ ناشی از آلودگی هوا در کنار مرگ و میر ناشی از ابتلا به ویروس کرونا شرایط را برای مردم کشور به‌ویژه کلان‌شهری مانند تهران سخت و غیرقابل تحمل کرده است.

پتانسیل بالای کشور در استفاده از انرژی خورشیدی

حالا ایران با داشتن حدود ۳۰۰روز آفتابی در سال جزو بهترین کشور‌های دنیا در زمینه پتانسیل انرژی خورشیدی در جهان است. با توجه به موقعیت جغرافیای ایران و پراکندگی روستایی در کشور، استفاده از انرژی خورشیدی یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

یک کارشناس محیط‌زیست هم درخصوص انرژی خورشیدی و سوخت مازوت اظهار کرد: هم‌زمان با فصل سرد سال که مصرف گاز طبیعی در کشور افزایش پیدا می‌کند، صنایع بسیاری ازجمله نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها با مشکلات متعددی در تأمین سوخت مواجه می‌شوند؛ در نتیجه سوخت مازوت جایگزین گاز طبیعی می‌شود که ارزان‌قیمت است.

محمدرضا محبوب‌فر با اشاره به ارتباط آلودگی هوا و سوخت مازوت گفت: ممنوعیت‌هایی درخصوص استفاده از مازوت هرساله صورت می‌گیرد، اما با توجه به کمبود گاز طبیعی و کمبود سوخت‌های جایگزین مازوت بسیاری از کارخانه‌ها و صنایع با مشکل تأمین سوخت مواجه می‌شوند، به نوعی که مردم ایران باید بپذیرند، در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند یا به آلودگی هوا و مصرف مازوت تن دهند.

این کارشناس محیط‌زیست تصریح کرد: یکی از ترکیبات مازوت، گوگرد است؛ بنابراین وقتی مازوت به‌عنوان انرژی سوزانده می‌شود، ترکیبات گوگرد در هوا منتشر و سبب آلودگی هوا می‌شود و وجود این گوگرد‌های منتشر شده برای انسان‌ بسیار سمی و خطرناک است.

خطرات مصرف سوخت مازوت

محبوب‌فر درباره خطرات مصرف سوخت مازوت تصریح کرد: مازوت علاوه‌بر تولید گوگرد، گاز منواکسیدکربن نیز تولید می‌کند که این گاز برای سلامت دستگاه تنفس خطرناک است.

او درباره جایگزین سوخت مازوت برای نیروگاه‌ها اظهار کرد: برای جایگزینی سوخت مازوت می‌توان از گاز طبیعی استفاده کرد، همان گازی که در منازل و مجتمع‌های مسکونی مورد مصرف قرار می‌گیرد؛ زیرا این گاز آلودگی کم‌تری در مقایسه با سوخت مازوت که ارزان‌ترین سوخت فسیلی است، دارد.

محبوب‌فر با بیان این‌که نور خورشید در تمام فصول سال در ایران وجود دارد، گفت: استفاده از انرژی‌های خورشیدی جایگزین دیگری برای مازوت است. از برق می‌توان به‌عنوان سوخت نیز استفاده کرد، اما چون تولید برق پرهزینه است، برای تولید برق می‌توان از نیروگاه‌های خورشیدی استفاده کرد.

سوخت هسته‌ای یکی دیگر از جایگزین‌های مازوت است

این کارشناس محیط‌زیست در پاسخ به این سؤال که آیا سوخت هسته‌ای می‌تواند جایگزین مازوت شود، گفت: سوخت هسته‌ای یکی دیگر از جایگزینی‌های مازوت است؛ در ایران معادن اورانیوم و معادن بسیاری از فلزاتی که می‌توانند در فرآیند شکاف هسته‌ای قرار گیرند و تولید انرژی کنند، وجود دارد؛ اما فرآیند تولید برق از طریق سوخت هسته‌ای به هزینه و تکنولوژی پیشرفته نیاز دارد.

محبوب‌فر ادامه داد: البته این نکته را نباید فراموش کرد که اگر سوخت‌های هسته‌ای مورد مصرف قرار گیرند، سبب ایجاد زباله‌های هسته‌ای خواهند شد؛ این زباله‌ها برای محیط‌زیست بسیار خطرناک است و دفع این زباله‌ها خود می‌تواند سبب آسیب به محیط‌زیست شود. این کارشناس محیط‌زیست با اشاره به این‌که بهترین جایگزین برای مازوت، گاز طبیعی است، گفت: می‌توانیم مردم را تشویق کنیم تا برای پاک شدن هوا در فصول سرد سال در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند.

سالانه هزاران ایرانی بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند

همچنین مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای‌شهر تهران، در یکی از جلسات شورای‌شهر با اشاره به ضرر‌های سوخت مازوت اظهار کرد: سالانه هزاران ایرانی بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و در شرایط جدید همه آمار‌ها نشان می‌دهد که سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌های اطراف تهران از یک‌سو و گازوئیل در دیزل‌ها و کامیون‌های فرسوده مسبب ۶۰درصد حجم آلودگی هوای تهران هستند.

این عضو شورای‌شهر تهران با بیان این‌که مازوت آلوده‌ترین سوخت فسیلی است، تصریح کرد: مقدار سولفور موجود در گازوئیل بنا به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بیش از ۲۰برابر مجاز و اکنون بالای یک‌هزار است. استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید برق و درنهایت مصرف سوخت برای کشورمان که در تمام فصول خورشید به آن می‌تابد، کار سختی نیست و همچنین آلودگی هوا هر ساله در فصول سرد مهمان ناخوانده شهر تهران است؛ پس باید برای آینده کاهش آلودگی هوا برنامه‌ریزی کرد تا در سال‌های پیش‌رو با آلودگی هوا و آسیب‌های آن روبه‌رو نباشیم.