در آستانه فرارسیدن شب عید، کمبود و گرانی گوشت مرغ باعث شده جلوی خروج مرغ از برخی استان‌ها گرفته شود. از طرف دیگر علی‌رغم وجود قیمت‌ مصوب 20هزار و 400تومانی، مرغ با قیمتی بین 26 تا 30هزار تومان در مناطق مختلف فروش می‌رود و مردم هم نگران افزایش قیمت‌ آن در روزهای پایانی سال هستند و این در حالی است که مرغداران نیز اعلام کرده‌اند در شرایط فعلی در تولید هر کیلو گوشت مرغ، پنج‌هزار تومان ضرر می‌کنند. گفتنی‌است در بین کالاهای مصرفی، مرغ و تخم‌مرغ طی چند وقت اخیر افزایش قیمت قابل‌توجهی داشته‌اند و با توجه به این‌که این دو کالا از پرمصرف‌ترین کالاهای اساسی سبد غذایی خانوار به‌ویژه در ایام نوروز به‌شمار می‌روند، نگرانی مردم شدت پیدا کرده است؛ البته این نگرانی بی‌اساس نیست، زیرا براساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، فقط شاخص بهای تخم‌‌مرغ طی ۹ماهه سال۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۹۳درصد رشد داشته است. این روزها مشکلات مرغداران مرغ گوشتی نیز با قیمت مصوب و دستوری افزایش یافته و طبق گفته علی صابری، دبیر انجمن ملی شرکت‌های زنجیره‌ای تولید گوشت مرغ، آنان برای حل مشکلات از مسئولان قطع امید کرده‌اند و منتظر رابین‌هود هستند. در همین رابطه «سبزینه» با این فعال صنعت مرغداری در مورد پیش‌بینی قیمت گوشت مرغ در شب عید، وضعیت فعلی تأمین نهاده‌های دامی از سوی دولت، میزان حمایت دولت از مرغداران، قیمت‌گذاری‌ دستوری و تأثیر نظارت دولت بر بازار گوشت مرغ به گفت‌وگو نشسته است که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.

وضعیت فعلی تأمین نهاده‌های طیور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در حال حاضر دولت نهاده مورد نیاز مرغداران را تأمین می‌کند و طی یکی-دو ماه اخیر هم نهاده‌ را داده‌اند؛ با این حال از فردای خود خبر نداریم که چه خواهد شد و در این خصوص نگران هستیم، زیرا در سال‌هایی که شرایط تولید عادی و طبق روال بود، در اسفند و فروردین‌ماه به مشکل برمی‌خوردیم، چه برسد به الان که اوضاع نیز آشفته است؛ البته این مسائل به دلیل مشکلات حمل و نقل و تعطیلات نوروز است، اما در کل نگرانی ما به تولید مربوط می‌شود. اگرچه نهاده‌های طیور با قیمت مصوب دولتی بین مرغداران توزیع می‌شود، اما باز هم تولیدکننده مجبور است برای تأمین مابقی نهاده مورد نیاز خود به بازار آزاد مراجعه کند، چراکه همیشه در سهمیه نهاده‌های طیور که توسط دولت شارژ می‌شود، مقداری وقفه می‌افتد؛ با این حال، دولت با قیمت‌های مصوب نهاده را در اختیار مرغداران قرار می‌دهد.

قیمت دولتی و بازار آزاد ذرت و کنجاله سویا هم‌اکنون چقدر است؟

قیمت حال حاضر نهاده‌های دولتی مناسب است، اما مشکل این‌جاست که در موعد مقرر به دست تولید‌کننده نمی‌رسد. دولت به لحاظ تأخیری که در تأمین نهاده‌ها دارد، تولیدکننده را با مشکل مواجه می‌کند؛ به‌طور مثال هم‌اکنون تولیدکننده جوجه‌ریزی می‌کند، اما تا 30روزگی نهاده با قیمت مصوب دولتی به دستش نمی‌رسد و درنهایت مجبور است نهاده را از بازار آزاد تهیه کند. چهارشنبه هفته گذشته قیمت ذرت در بازار نزدیک به چهارهزار تومان و کنجاله سویا حدود 14هزار تومان بود؛ اگرچه وقتی سهمیه‌ها اعلام می‌شود، قیمت بازار آزاد کنجاله سویا حدود دو تا سه‌هزار تومان و ذرت حدود یک‌ تا یک‌هزار و 500تومان کاهش پیدا می‌کند. وقتی دولت شارژ سهمیه را دیر اعلام می‌کند، قیمت بازار آزاد افزایش پیدا می‌یابد.

مسئولان می‌گویند 100درصد نهاده مورد نیاز مرغدار را تأمین کرده‌اند. آیا این موضوع صحت دارد؟ مرغدار چند درصد نیازش به نهاده را از بازار آزاد تهیه می‌کند؟

دولت سهمیه چهارکیلویی را برای 40روز به مرغدار تخصیص می‌دهد، اما این میزان همه نیاز مرغ را برآورده نمی‌کند؛ درواقع می‌توان گفت با این سهمیه اختصاص داده شده، 85درصد نیاز مرغداران را تأمین می‌کنند و مرغدار باید برای تأمین 15درصد باقی‌مانده، از ذخایر خود استفاده کند یا به بازار آزاد رو بیاورد. در این بین، مسأله مهم این است که سهمیه و نحوه توزیع ادامه‌دار باشد؛ این در حالی است که تولیدکننده امیدی به توزیع مستمر ندارد و با اطمینان‌خاطر جوجه‌ریزی نمی‌کند. متأسفانه دولت خیلی راحت برنامه‌هایش را فراموش می‌کند؛ به‌طور مثال چند ماه قبل دولت و وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ریزی‌هایی درخصوص عدم تولید مرغ سنگین کردند و به همین دلیل چهارکیلو نهاده برای 40روز اختصاص دادند تا مرغ سبک تولید شود، اما حالا که عرضه مرغ در بازار کم شده است، تمام برنامه‌ها را فراموش کرده و می‌گویند پنج ‌کیلو نهاده می‌دهیم، ولی مرغ سنگین‌تر تولید کنید. اگر هدف تولید مرغ سایز است، پس چرا به یک‌باره همه‌چیز فراموش می‌شود؟ البته این سیاست تولید مرغ سنگین در شرایط فعلی مطلوب است، اما اصلاً مشخص نیست می‌خواهند چه اقدامی انجام دهند و برنامه‌ها را روزانه اتخاذ می‌کنند.

تأمین نهاده‌ها از سامانه بازارگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مشکلات بازارگاه چیست و چه اصلاحاتی باید در آن انجام شود؟

در وضعیت فعلی نهاده کافی در اختیار سامانه بازارگاه قرار داده می‌شود، اما یکی از مشکلات سامانه این است که امکان عودت نهاده نامرغوب را فراهم نکرده و اگر تولیدکننده‌ای نهاده نامرغوب تحویل بگیرد، راهی برای پس دادن آن وجود ندارد. نرم‌افزار این سامانه را بانک کشاورزی تهیه کرده و در این خصوص با کندی در اجرایی شدن یا ارائه نمونه‌های جدید در این سامانه مواجه هستیم و تغییرات لازم در آن انجام نمی‌شود. اگر بانک کشاورزی در راستای رفع مشکلات این سامانه گام‌هایی بردارد، قطعاً این مشکلات رفع خواهد شد.

نظام توزیع نهاده‌‌های دام و طیور در کشور چه ضعف‌هایی دارد؟ ایراد کار کجاست که نهاده‌های وارداتی با دلار  4هزار و 200تومانی تا چند برابر قیمت در بازار آزاد فروخته می‌شود؟

مشکل اصلی نظام توزیع نهاده، نظارت دولت است. مرغدار برای تأمین نهاده اعتمادی به دولت ندارد، زیرا دولت هیچ تضمینی برای تأمین دلار و واردات نهاده ارائه نمی‌کند. وابستگی تولیدکننده به دولت برای تأمین نهاده و بی‌اعتمادی به دولت باعث شده مرغدار اقدام به جوجه‌ریزی نکند. علت فروش با چند برابر قیمت نهاده وارد شده با دلار چهارهزار و 200تومانی در بازار، همین تعیین نرخ ارز توسط دولت و دونرخی بودن دلار است. دولت باید این دونرخی بودن ارز را بردارد؛ به عبارتی می‌توان گفت اقدام مناسب برای تأمین نهاده‌های طیور، تک‌نرخی شدن ارز و تأمین ارز براساس نرخ نیمایی است، زیرا ارز ترجیحی باعث فساد و رانت می‌شود. دولت با این اقدام فقط دارد سر تولیدکننده بازی درمی‌آورد. تولیدکننده متقاضی سیال شدن نرخ ارز است و تعیین نرخ ارز توسط دولت باعث می‌شود فقط به تولیدکننده و واردکننده ضرر وارد شود.

راهکار شما برای رفع مشکلات حوزه توزیع نهاده‌های دام و طیور چیست؟

تنها راهکار رفع مشکلات حوزه تأمین و توزیع نهاده، برطرف کردن مشکلات ارزی است که آن هم مستلزم حل مشکلات سیاسی و اقتصادی توسط دولت است.

نظر شما درمورد قیمت‌ دستوری 20هزار و 400تومانی مرغ چیست؟

عمده نگرانی ما قیمت مصوب مرغ است. دولت باید دست از قیمت‌گذاری گوشت مرغ بردارد و آن را به تشکل‌های این حوزه واگذار کند تا این تشکل‌ها، بازار گوشت مرغ را با قیمت‌هایی که در اصل باید باشد، تنظیم کنند. باید قیمتی منطقی و بایسته مشخص شود که هم تولیدکننده از عواید آن سود منطقی و معقول خود را کسب کند و هم به مصرف‌کننده فشار جدی وارد نشود. هشت‌ ماه است که در حال پیگیری هستیم که قیمت مرغ را دستوری تعیین نکنند؛ با این حال با به تعویق افتادن تصمیم‌گیری قرار بود هفته قبل این قیمت دستوری را تغییر بدهند که در این جلسه هم این تصمیم گرفته نشد. بازار روی قیمت مصوب کار نمی‌کند، بلکه بالاتر یا پایین‌تر از آن است. مرغدار به سختی در حال تولید است و سختی تولید هم مقدار عرضه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ درنتیجه قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند. دولت هم توان این را ندارد که در تمام ایام، تعزیرات را به مکان‌های عرضه گوشت مرغ بفرستد. به همین دلیل باید قیمت‌ها را اصلاح کند و منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده را در نظر بگیرد. دولت با این قیمت‌گذاری دستوری کل سیستم تولید را به‌هم ریخته است.

مرغداران در حال حاضر در فروش هر کیلو مرغ چقدر سود یا ضرر می‌کنند؟ اگر ضرر می‌کنند چرا تعطیل نمی‌کنند؟

در حال حاضر مرغدار اصلاً سودی نمی‌کند، چراکه تولید هر کیلو مرغ هم‌اکنون 26هزار تومان برای تولیدکننده تمام می‌شود که با قیمت 20هزار و 400تومانی مصوب دولت، مرغدار در هر کیلو مرغ حدود پنج‌هزار تومان ضرر می‌دهد. در پاسخ به سوال دوم باید بگویم مرغداری که مدت‌ها کارش این بوده است، نمی‌تواند کارش را ترک کند، چراکه نمی‌داند که اگر از مرغداری خارج شود، باید چکار کند. در حال حاضر مرغدار به امید این‌که هرازگاهی قیمت مرغ افزایش پیدا می‌کند و در آن دوره‌ها می‌تواند کمی از ضررهایش را جبران کند، اقدام به جوجه‌ریزی می‌کند.

پیش‌بینی شما از قیمت‌ها در چند ماه آینده و تأمین گوشت مرغ چیست؟

می‌توان به صراحت گفت که بازار غیرقابل پیش‌بینی شده است. در گذشته می‌دانستیم که در برخی مواقع مثل تابستان و زمان بازگشایی مدارس، قیمت مرغ افت پیدا می‌کند یا در عید نوروز و ماه رمضان قیمت‌ها بالا می‌رود، اما در این سال‌ها تمام این محاسبات به‌هم ریخته است، زیرا قدرت خرید مردم مدام پایین‌تر آمده و قیمت کالاهای مورد استفاده آن‌ها هر ماه تغییر می‌کند. تا چند سال قبل مردم از هر جا می‌زدند، از شکم خود نمی‌زدند، اما هم‌اکنون شرایط به‌گونه‌ای است که از شکم خود برای سایر مسائل می‌زنند. گوشت مرغی که هم‌اکنون در کشور در حال تولید است، حاصل ریسک‌پذیری مرغدار بوده و مرغدار از سر ناچاری اقدام به تولید می‌کند، اما متأسفانه دولت با وجود این‌که اطلاعات کافی و کاملی در این زمینه دارد، تصمیم درستی نگرفته و تصمیمات را به آینده موکول می‌کند. درخواست گران‌شدن مرغ را در بهمن‌ماه مطرح کردیم و الان می‌گویند شب عید است و نمی‌شود قیمت‌ها را افزایش داد. قطعاً بعد از عید هم بهانه انتخابات را می‌آورند و قیمت مرغ را اصلاح نمی‌کنند. هم‌اکنون مهم‌ترین مشکل دولت بحث بازار گوشت مرغ است. با گران‌شدن مرغ آن‌قدر واکنش نشان داده می‌شود که گویی همه‌چیز سر جایش قرار دارد و فقط مرغ بالا رفته است. صدای مرغدار هم متأسفانه به جایی نمی‌رسد. طبق پیش‌بینی ما قیمت مرغ تا چند ماه آینده نه‌تنها افزایش پیدا نمی‌کند، بلکه نگران افت قیمت‌ها هم هستیم، چون جوجه‌ریزی افزایش پیدا کرده است. در حقیقت به اصلاح قیمت‌ها در این دولت و مجموعه امیدوار نیستیم؛ اگرچه تاکنون هم اقدامی نکرده‌اند. در کل باید بگویم منتظر رابین‌هود هستیم تا مشکل مرغداران حل شود.

اگر ارز 4هزار و 200تومانی نهاده برای سال بعد حذف شود، قیمت مرغ چه تغییری خواهد کرد؟

مجلس تصویب کرده که ارز دولتی در شش ماهه اول سال 1400حذف نشود و در کمیسیون تلفیق هم مصوب شده است. اگر ارز دولتی حذف نشود، همین وضعیت را داریم و اگر حذف هم بشود که اصلاً مشخص نیست قصد دارند چه اقدامی برای جبران توان خرید مردم انجام دهند. معلوم نیست با حذف ارز چهارهزار و 200تومانی می‌خواهند ارز نیمایی را جایگزین آن کنند یا خیر، اما به هر حال حذف ارز دولتی روی قیمت مرغ تأثیرگذار است.

نظر شما درباره ممنوعیت خروج مرغ از تهران چیست؟

درست است که این موضوع عجیب به نظر می‌رسد، اما مرغدار به این تصمیمات و دخالت‌های دولت عادت کرده. زمانی که قیمت تکان می‌خورد، همه مسئولان دست و پای خود را گم می‌کنند و هر استانداری باید پاسخگوی نیاز استان خود باشد؛ به همین دلیل خروج مرغ را از استان خود ممنوع می‌کنند، اما استان تهران یک استان مرغ‌پذیر است و تولید کمی دارد و معمولاً مرغ از هشت استان به تهران وارد می‌شود. اگر این هشت استان جلوی خروج مرغ را بگیرند، در داخل آن استان قیمت مرغ افت می‌کند و مرغدار بیش‌تر متضرر می‌شود. وقتی جلوی خروج مرغ از استان‌ها گرفته شود، طبیعتاً مرغ کم‌تری به تهران وارد و عرضه کم می‌شود که درنهایت با افزایش قیمت مرغ مواجه می‌شویم؛ درواقع به راحتی با تصمیم‌های غلط یک عدم تعادل در بازار به‌وجود می‌آید. این تصمیمات تعادل بازار را به‌هم می‌زند و دولت به جای این‌که قیمت را تعدیل کند، با تصمیمات نادرست وضعیت را بدتر و مردم را دچار مشکل می‌کند.

********** دولت باید دست از قیمت‌گذاری گوشت مرغ بردارد و آن را به تشکل‌های این حوزه واگذار کند تا این تشکل‌ها، بازار گوشت مرغ را با قیمت‌هایی که در اصل باید باشد، تنظیم کنند. باید قیمتی منطقی و بایسته مشخص شود که هم تولیدکننده از عواید آن سود منطقی و معقول خود را کسب کند و هم به مصرف‌کننده فشار جدی وارد نشود

************ چند ماه قبل دولت و وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ریزی‌هایی درخصوص عدم تولید مرغ سنگین کردند و به همین دلیل چهارکیلو نهاده برای 40روز اختصاص دادند تا مرغ سبک تولید شود، اما حالا که عرضه مرغ در بازار کم شده است، تمام برنامه‌ها را فراموش کرده‌اند و می‌گویند پنج ‌کیلو نهاده می‌دهیم، ولی مرغ سنگین‌تر تولید کنید. اگر هدف تولید مرغ سایز است، پس چرا به یک‌باره همه‌چیز فراموش می‌شود؟